Wincenty Kućma. Wokół witrażu ŚWIATŁO W CIENIU

Twórczość Wincentego Kućmy jest mocno osadzona w naturze. Artysta bazuje na  inspiracjach czerpanych z obserwacji żywiołów przyrody. Z filozoficznego punktu obserwacji, jego twórczość cechują dwie zasady: płynność i ciężar. Pierwszą zasadę uzmysławiają nam żywioły wody i ognia i powietrza, zaś drugą żywioł ziemi.

Profesor Wincenty Kućma często wędruje z aparatem fotograficznym i notuje strukturalne inspiracje zobaczone w falowaniu i rozbryzgiwaniu się wody, zwojach ognia, które układają się w miękkie kształty formowane powietrzem. Obserwuje strukturę ziemi, jej podatność na odkształcanie: twardość i spękanie pod wpływem działania słońca, miękkość i gładkość  w zetknięciu z wodą, rozwarstwienia pod wpływem wirów powietrza. Obserwuje strukturę rozłupanego drewna, bryłowatości gleby, plątaniny korzeni itp.

Z ziemi czerpane są surowce potrzebne artyście do budowania dzieła. Ołówek grafitowy lub węglowy w rysunku, twarda skała, żelazo lub miękka glina w rzeźbie. Również kolor ma swój rodowód ukryty w ziemi, która jest wielobarwna. Ogień jest potrzebny do wytapiania szkła, z którego artysta komponuje witraże, ale materia, z której szkło jest zbudowane też z ziemi się wywodzi. Najprostsze szkło jest mieszaniną podgrzanego piasku, sody i wapnia. Witraże mają przejrzystość wody, a zanurzone w warstwach powietrza nabierają lekkości. Kiedy witraż leży na twardym, nie przeźroczystym podłożu, zatraca lekkość i milknie magia jego przejrzystości. Również powietrze odgrywa ważną rolę w „mowie” witraży. Jego przejrzystość zależna jest od grubości warstwy powietrza jaką oddzielony jest witraż od następnego przedmiotu. Im grubsza jest warstwa powietrza i im bardziej jest ono czyste w zabarwieniu kolorem nieba, tym przezierność szkła witrażowego jest wyższa. Kolor nadany szkłu nie powoduje zmiany jego przezierności ale wpływa na ilość przepuszczanego światła. Kolory jasne przepuszczają więcej światła niż kolory ciemne. Różne kolory szkieł inaczej reagują na zmiany natężenia światła przez nie przechodzącego. Kolory zimne, takie jak np. niebieski i zielony,  przy słabym świetle o zmierzchu, świecą dłużej niż kolory ciepłe: czerwienie i żółcie. Wiedza na ten temat jest świadomie wykorzystywana przez artystów, od najdawniejszych czasów, odkąd nauczono się wytopu szkła. Mistrzowie witraży sytuują więc okna niebieskie od strony zachodniej, a czerwone od południa.

Struktura dzieła wyrażająca sposób jego budowania zależna jest od stopnia wtajemniczenia artysty w te wszystkie czynniki, które decydują o końcowym efekcie. Tym większa jest harmonia wszystkich elementów, z których zbudowane jest dzieło, im bardziej powiązane są ze sobą wszystkie relacje tego, co nadaje całości jedność.

Witraż prof. Wincentego Kućmy wykonany z barwnych szkieł w kolorach błękitów i fioletów, dostarcza widzowi energii duchowej i uczuciowej. Kolor niebieski oznacza chęć do życia, dużą wrażliwość na duchowość, kulturę i filozofię. Zaś fiolet kojarzy się z majestatem i dobrą intuicją. Osoby, które identyfikują się z tym kolorem, lubią medytować i poruszają się w najtajniejszych głębinach własnej świadomości. Witraż usytuowany w oknie Domu Pracy Twórczej w Miechowie po zachodniej stronie, nosi tytuł „Światło w cieniu” i jest kontynuacją twórczej koncepcji zawartej w cyklu rysunków pod tym samym tytułem, które były prezentowane w Galerii „U Jaksy” w 2013 roku. Wystawa prezentowana była w związku z odsłonięciem pomnika Macieja Miechowity i była dopełnieniem artystycznego oddziaływania artysty na społeczeństwo, dla którego to dzieło powstało. Realizacja witrażu będzie zamknięciem tej myśli i pozostawieniem jej w szklanej materii dla skupienia uwagi na twórczym artyzmie prof. Wincentego Kućmy. Witraż jest pretekstem do rozmyślań o energii czerpanej ze światła i barwy, która właśnie ze światłem jest nierozerwalnie związana. Treść witrażu czytelna zaledwie w subtelnej aluzji do sacrum, ukryta jest w rytmach zgeometryzowanych płaszczyzn o zróżnicowanej wielkości. Ważną rolę odgrywa również kreska, zróżnicowana długością,  grubością i kolorem. Jego dramaturgię tworzy zagęszczenie linii i płaszczyzn, napięcia barwne wynikające z kontrastów jasnych i ciemnych niebieskości i fioletów, a także z przezierności  całej kompozycji. Ten witraż ma w zasadzie czysto abstrakcyjne i kosmiczne oddziaływanie, i nie ma potrzeby doszukiwać się w nim ukrytych treści. Widz, który uwolni się od potrzeby odczytywania literackości, a wyzwoli własne czucie, szybko zorientuje się w czym tkwi wartość artystyczna tego dzieła. Patrząc w błękit bezchmurnego nieba, pozostajemy sam na sam z jego błękitem i nie przeszkadza nam to w odczuwaniu szczęścia, płynącego z powłoki atmosfery . Ale to samo błękitne niebo możemy interpretować jako niedostępną kosmiczną dal, albo krainę pozbawioną radości, kiedy przeżywamy własne dramaty. Uczucia są w nas. Sztuka jest obok nas, ale gdy podejmiemy z nią dialog staje się treścią, wypełniającą potrzebę rozmowy z własną duchowością.

Witraż zrealizowany przez prof. Wincentego Kućmę jest dopełnieniem wszystkich dzieł będących w zbiorach miechowskiego BWA „U Jaksy”. Jest, obok dzieł noszących znamiona sztuki użytkowej jakimi z racji swego przesłania są: monumentalny pomnik Macieja Miechowity, mała forma rzeźbiarska przedstawiająca Jana Pawła II niosącego krzyż, czy też małe plakiety upamiętniające ważne wydarzenia w Miechowie, sztuką czystą, nie domagającą się dodatkowej funkcji poza potrzebą wywoływania wzruszenia i odczuwania harmonii kształtów, w nim zawartych.

Krystyna Olchawa                                                                               Miechów - 2015


  • ORGANIZATOR:

  • PATRONAT:

  •  

  • PARTNERZY:

  •